برای مقابله با پیامدهای های بحران “خشکسالی” چه باید کرد؟
“خشکسالی”(Drought) پدیده یا “فاجعه” ای طبیعی است که همواره وجود داشته و هر چند وقت یکبار روی میدهد.این پدیده زندگی انسان و سایر زیستمندان را در سطوح مختلفی تحت تاثیر قرار می دهد. در تاریخ زندگی اجتماعی نوع انسان، خشکسالی گاهی اوقات منجر به پیامدهای فراوانی(ازجمله مهاجرت دستجمعی، قحطی، شیوع انواع بیماریها و نهایتا مرگ ،حتی دستجمعی، ) شده است.
خوشبختانه به یمن پیشرفت های تکنولوژیک و ارتباطی،امروزه پیامدهای خشکسالی در نقطه ای از جهان ،ممکن است همان پیامدهای گذشته های دور را برای بشر به همراه نداشته باشد. اما بنظر می رسد که توالی تکرار خشکسالی در قیاس با گذشته در اغلب نقاط کره خاکی بدلیل مداخلات غیر کارشناسی بشر و تغييرات آب و هوایی و تغییر اقلیم، کمتر و موارد بروز آن بیشتر شده است.
تمام شواهد و قرائن حکایت از آن دارند که بخش اعظم منطقه موسوم به خاورمیانه(از جمله ایران و بویژه ناحیه زاگرس) امسال در معرض خطر تبعات ناشی از فاجعه خشکسالی قرار دارد.
میزان متوسط بارش در ناحیه موسوم به هورامان حدود ۸۰۰ میلیمتر می باشد که در سال آبی جاری تا این لحظه کمتر ۵۰۰ میلیمتر است و بنظر نمی رسد که در طی ماههای باقیمانده از سال آبی نیز بارش قابل توجهی داشته باشیم.
همانطور که اشاره شد ، پیامدهای خشکسالی میتواند بسیار گسترده ، عمیق و در واقع منجر به مجموعه ای از بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی شود. بنابراین لازم است از هم اکنون برای مقابله با این پیامدها و کاستن از دامنه تاثیرات منفی آنها در همه سطوح آماده شویم.
به عنوان یک شهروند و یک پزشک حافظ سلامت انسان و محیط زندگی او ،لازم می دانم تا در این رابطه توصیه های زیر را خدمت مقامات حاکمیتی متولی در منطقه و نیز همه شهروندان ارائه نمایم.باشد که مورد توجه قرار گرفته تا بتوانیم این بحران را با کمترین آسیب و خسارت از سر بگذرانیم:
برای مقامات حاکمیتی متولی از جمله ریاست”ستاد بحران”:
اعلام رسمی و علنی”وضعیت بحرانی” توسط نهاد متولی (ستاد بحران)
☑️تشکیل جلسات منظم و حتی فوق العاده ستاد بحران برای بررسی ابعاد و تبعات و نیز نحوه مقابله موثر با این بحران
تدوین برنامه مناسب و ویژه برای کاهش تبعات بحران خشکسالی توسط “ستاد بحران”
اجرای دقیق این برنامه توسط دستگاههای متولی و نیز شهروندان
نظارت دقیق بر اجرای این برنامه و برخورد قضایی مناسب با متخلفین در هر سطحی
بازبینی و تجدید نظر منظم در برنامه مدون با توجه به شرایط جدید
“جامعه مدنی”(بویژه فعالان حوزه سلامت،محیط زیست و منابع طبیعی):
قدرتمندی”جامعه مدنی” در یک اجتماع خاص می تواند بیانگر “سرمایه اجتماعی” در آنجا باشد. نقش جامعه مدنی در هنگامه وقوع بحران ها(اعم از طبیعی و انسان ساخت) به خوبی آشکار می شود. بدون شک دامنه آسیب ها، خسارات و تلفات ناشی از بحران ها در جامعه برخوردار از “سرمایه اجتماعی قدرتمند” به مراتب کمتر می باشد و در همانحال فرایند بازسازی و ترمیم در چنین جامعه ای در همه ابعاد با سرعت بیشتری اتفاق خواهد افتاد.یکی از نمادها و شاید نماد اصلی قدرتمندی “سرمایه اجتماعی” در یک جامعه معین ، وجود سازمان های مردم نهاد(سمن ها)دارای برنامه در حوزه کاری خود میباشد.
این سازمان ها و موسسات غیر دولتی که مجموعا”جامعه مدنی” را تشکیل می دهند با مشارکت در حل مشکلات گریبانگیر جامعه (چه در حالت عادی و چه در وضعیت بحران) ، با ارائه راهکارهای نوین و خلاقانه ، با جلب مشارکت داوطلبانه شهروندان در امور مختلف، با تلاش مستمر و پیگیرانه در امر آموزش عمومی در حوزه های مختلف و با انعطاف پذیری سازمانی و دور زدن رویه های بوروکراتیک اداری در انجام کارها ،در قیاس با دستگاهها و ادارات دولتی می توانند نقش بسیار موثر و کارآمدی در توسعه همه جانبه و پایدار جامعه خود داشته باشند.
